DU THUYỀN HẠ LONG, DU THUYỀN LAN HẠ - CÁT BÀ

Cao Bằng: Độc đáo nghi lễ nhảy lửa của đồng bào Dao đỏ

Tuy cư trú ở vùng núi cao, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng đồng bào Dao đỏ ở Cao Bằng có truyền thống văn hóa phong phú và giàu bản sắc, trong đó có nghi lễ nhảy lửa, cầu bình an, sức khỏe cho người dân trong làng. Đây cũng là nghi lễ không thể thiếu trong lễ cấp sắc của người Dao đỏ ở xã Bình Lãng, huyện Thông Nông nói riêng và tỉnh Cao Bằng nói chung.

Nhảy lửa là một nghi lễ linh thiêng của người Dao đỏ, thường tiến hành vào mùa nông nhàn (tháng Chạp, tháng Giêng âm lịch) trong không gian văn hóa làng bản hoặc tại nhà những người đàn ông có điều kiện để làm Lễ cấp sắc.

Trong buổi lễ, một đống lửa lớn được đốt lên trên khoảng sân rộng và thầy mo bắt đầu làm lễ. Khoảng hơn một tiếng đầu, các thầy cúng thực hiện các nghi lễ cần thiết bằng việc nhảy quanh đống lửa để gọi các thầy bậc trên về ủng hộ, nhập vào những người tham gia nhảy lửa.

Tham gia nhảy lửa là những chàng trai khỏe mạnh, đã được thầy cúng rèn luyện có bản lĩnh để nhảy qua than còn hồng. Số lượng người tham gia nhảy lửa bao giờ cũng là số chẵn, tám hoặc mười người.

Sau khi thầy cúng thực hiện các nghi lễ ban đầu thì cũng là lúc cơ thể của những người tham gia nhảy lửa bắt đầu rung lên. Thời điểm này báo hiệu họ sắp có sức mạnh, sắp có sự dũng cảm để nhảy vào than hồng đang ở độ nóng nhất. Họ bắt đầu bật lên, cúi người, nhảy lò cò và tiến ra gần đống lửa.

Như được tiếp sức bởi một nguồn năng lượng nào đó, những người đàn ông Dao đỏ với đôi chân trần, trong phút thăng hoa xuất thần họ nhảy bật lên bằng cả hai chân và lao vào đống than hồng rực, họ còn dùng tay bốc những hòn than đang cháy phủ trùm lên người.

Anh Triệu Triều Vinh, xóm Khinh Thượng, xã Bình Lãng, huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng, vừa nhảy qua than hồng cho biết thanh niên người Dao đỏ ai cũng phải một lần nhảy qua lửa để chứng tỏ mình đã trưởng thành. Khi nhảy qua than hồng không thấy nóng vì đã được các thầy cúng truyền cho sức mạnh. Nhưng quyết tâm và bản lĩnh của bản thân cũng rất quan trọng.

Nghi lễ nhảy lửa là nét sinh hoạt văn hóa tinh thần hết sức phong phú và độc đáo của đồng bào Dao đỏ, vừa có ý nghĩa giáo dục lòng can đảm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách của con người, vừa chứa đựng niềm tin, hướng cộng đồng tới cái thiện và những việc làm tốt.

Theo ông Triệu Dào Trinh - một thầy cúng ở xóm Lũng Khinh, xã Bình Lãng, huyện Thông Nông, theo phong tục của người Dao đỏ, mỗi chàng trai khi trưởng thành phải làm Lễ cấp sắc và trải qua nghi lễ nhảy lửa để thể hiện sức mạnh và lòng dũng cảm. Đồng thời họ mong muốn một cuộc sống an lành, nhiều sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Chị Nông Thị Hồng Liên, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng cho biết người Dao đỏ có đời sống gắn bó với núi rừng. Họ thờ cúng các vị thần để bảo hộ cho cuộc sống, mùa màng, để xua đuổi cái xấu, cái ác, đem lại may mắn của gia đình, làng bản. Vì vậy, họ thường mời các thầy cúng về làm lễ nhảy lửa. Đây là một hoạt động tín ngưỡng độc đáo, mang bản sắc văn hóa riêng của đồng bào Dao đỏ, dù còn mang màu sắc tâm linh huyền bí nhưng nó minh chứng cho sức mạnh trong quá trình lao động để chế ngự thiên nhiên của đồng bào nơi đây. Đồng thời, nghi lễ nhảy lửa giúp cộng đồng người Dao đỏ ở Thông Nông gắn kết, đùm bọc, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau.

Nghi lễ nhảy lửa của đồng bào dân tộc Dao đỏ có những nét riêng độc đáo, cần được bảo tồn, góp phần vào kho tàng văn hóa truyền thống các dân tộc trong cả nước.